Erven zonder financiële zorgen

Erven zonder financiële zorgen

Op 1 september 2016 is de Wet bescherming erfgenamen tegen schulden (hierna: Wet BETS) in werking getreden. Deze wet beoogt erfgenamen beter te beschermen tegen schulden van de erflater. De aanleiding voor deze wet is onder andere de stijging van het aantal negatieve nalatenschappen. Ofwel, het gebeurt steeds vaker dat een erfenis meer schulden dan bezittingen bevat. Erfgenamen dienen in deze gevallen voorzichtig te handelen, aangezien zij bij zuivere aanvaarding (ook) met hun privévermogen aansprakelijk zijn voor de schulden van de nalatenschap.

Erfgenamen hebben na een overlijden ten aanzien van een nalatenschap drie keuzes:

• zij aanvaarden de nalatenschap zuiver (met alle lusten en lasten);
• zij verwerpen de nalatenschap (doen afstand van de nalatenschap);
• zij aanvaarden de nalatenschap beneficiair (in beginsel zijn de erfgenamen niet met hun privévermogen aansprakelijk voor schulden van de nalatenschap).

In de praktijk bestaat vaak onduidelijkheid over welke gedragingen leiden tot zuivere aanvaarding van een nalatenschap. De wetgever heeft dit probleem met de Wet BETS opgelost door in de wet het aantal handelingen, waarmee een erfgenaam geacht wordt een nalatenschap zuiver te hebben aanvaard, te beperken. Alleen beschikkingshandelingen, met betrekking tot verhaalsobjecten uit de nalatenschap die benadeling van schuldeisers tot gevolg hebben, leiden nog tot zuivere aanvaarding.

Met andere woorden: Er wordt door de wetgever onderscheid gemaakt tussen enerzijds handelingen die een erfgenaam verricht met het oog op het beheer van de nalatenschap en anderzijds beschikkingshandelingen die een erfgenaam verricht met benadeling van schuldeisers tot gevolg.

Enkele voorbeelden ter verduidelijking van dit onderscheid:

Beheershandelingen (gedragingen die niet leiden tot zuivere aanvaarding):

• het meenemen van goederen van de erflater die enkel emotionele waarde (en geen economische waarde) hebben (bijvoorbeeld een fotoboek);
• het geven van opdracht voor reparatie van het dak van het huis van de erflater om lekkage te voorkomen;
• het betalen van een factuur ter voorkoming van incassomaatregelen;
• het wegbrengen van goederen van de erflater (zonder waarde) naar de kringloopwinkel.

Beschikkingshandelingen (gedragingen die leiden tot zuivere aanvaarding):

• het meenemen van goederen (bijvoorbeeld sieraden of inboedel) van de erflater die een economische waarde hebben (met als gevolg dat deze goederen niet meer beschikbaar blijven voor schuldeisers);
• het vestigen van een tweede recht van hypotheek op de woning van de erflater;
• het verkopen van een woning van de erflater.
• Beoordelen of een goed waardevol is of alleen emotionele waarde heeft kan soms lastig zijn. Wat voor erfgenamen een waardeloos schilderij lijkt, kan veel geld waard blijken te zijn.

Als u als erfgenaam de waarde niet goed kunt inschatten, adviseer ik u terughoudend te zijn en over het betreffende goed niet te beschikken of het betreffende goed te laten taxeren.

Het kan voorkomen dat een erfgenaam heeft gekozen voor zuivere aanvaarding en dat er voor, tijdens of na de verdeling en vereffening van de nalatenschap een onverwachte schuld wordt ontdekt. Een onverwachte schuld is een schuld die een erfgenaam niet kende en evenmin behoorde te kennen op het moment dat hij de nalatenschap zuiver aanvaarde. De Wet BETS biedt bescherming voor schulden die ‘onverwacht’ zijn.

Als erfgenamen na zuivere aanvaarding van de nalatenschap een onverwachte schuld ontdekken, kunnen zij binnen drie maanden naar de kantonrechter gaan met het verzoek de nalatenschap alsnog beneficiair te aanvaarden of ontheffing te verlenen om deze schuld uit privévermogen te voldoen.

Van de erfgenaam wordt echter wel verwacht dat hij onderzoek doet naar de schulden van de nalatenschap en de administratie raadpleegt. Hij moet ook navraag doen bij de schuldeiser over de omvang van een schuld. Er is dus geen sprake van een onverwachte schuld als de erfgenaam op de hoogte is van het bestaan van de schuld, maar verbaasd is over de hoogte ervan. Alleen als de schuldeiser verkeerde informatie verstrekt, kan er sprake zijn van een onverwachte schuld.

Het gebeurt dus niet snel dat een schuld als onverwacht wordt gekwalificeerd. Verschuldigde kindsdelen, vorderingen uit hoofde van de legitieme portie en een WLZ-schuld zijn in beginsel geen onverwachte schulden. Schadevergoedingen die voortvloeien uit aansprakelijkheden, zoals voor dieren, ondergeschikten en gebrekkige zaken, wel.

Geadviseerd wordt om altijd een inventarisatie te maken van alle goederen en schulden van de nalatenschap voordat tot zuivere aanvaarding wordt overgegaan. Het beschrijven en beschikbaar houden van alle goederen kan van belang zijn voor het behouden van de keuze voor beneficiaire aanvaarding en ook voor uw bewijspositie.

Ondanks de verbeterde bescherming wordt geadviseerd om beneficiair te aanvaarden, omdat de Wet BETS niet alle mogelijke, aan zuivere aanvaarding verbonden, problemen heeft opgelost. Een erfgenaam die zuiver heeft aanvaard en wordt geconfronteerd met een schuld die niet als onverwacht wordt gekwalificeerd, is namelijk nog altijd met zijn gehele privévermogen aansprakelijk. Dankzij de Wet BETS is beneficiair aanvaarden wel langer mogelijk, aangezien de beperking van handelingen die leiden tot zuivere aanvaarding tot gevolg hebben dat een erfgenaam minder snel zuiver aanvaardt.

Voor vragen of overleg over dit onderwerp of andere erfrechtelijke kwesties kunt u contact opnemen met mr. A. Dangremond, mr. S. van den Brink, mr. M.X. van den Brink of mr. G.M. Posthouwer-van Keulen

Publicatiedatum: 4 juni 2018